Abe regximo dum sep jaroj kaj ok monatoj

安倍政権の7年8ヶ月
主なできごと
2012 12 第2次安倍内閣発足
2013 7 参院選
8 生活保護の生活扶助削減を開始
12 国家安全保障会議NSC)発足
特定秘密保護法」成立
靖国神社参拝
2014 4 消費税8%に引き上げ
後期高齢者医療保険料引き上げ
5 内閣人事局を発足
6 「医療・介護総合法」成立
7 集団的自衛権を行使容認する閣議決定
12 【総選挙】、第3次安倍政権発足
2015 4 「医療・介護総合法」による改悪開始。要介護の介護給付外し、特養入所「要介護3」以上に限定など
5 「医療保健会悪法」成立
8 鹿児島県、川内原発1号機を再稼働
9 「安保法制=戦争法」成立
7・11 生活保護の住宅補助・冬季加算を削減
2016 4 医療保険改悪法」による入院食費の負担増、介護施設の食費・居住費負担増
7 参院選
12 TPP承認・関連法の強行
「戦闘」を明記した陸上自衛隊南スーダンPKO(国連平和維持活動)の「日報」を隠蔽

*[マルタ] 7-0021


  Elparolante ĉi tiun demandon, la homo de eterna ridado levis la kapon kaj rigardis la mastrinon per tiel larĝe malfermitaj okuloj, kun tiel komika esprimo de plendo, ofendiĝo kaj mirego, ke Mario ne povis sin deteni de preskaŭ laŭta rido.  
  Tamen baldaŭ seriozeco anstataŭis ĉe ŝi la momentan gajecon.  
  --- Vi ne estas haringo, ---  
ŝi diris, rigardante la laboron, kiun ŝi tenis en la mano, verŝajne pro timo, ke ŝi denove ne ridu, ---  
vi ne estas haringo, sed vi estas...  
  --- Mi ne estas haringo! --- ekkriis la juna homo, profunde ekspirante, kvazaŭ post granda timegiĝo, ---  
dank' al Dio, mi ne estas haringo!  
kaj ĉar mi ne estas tia, estas do afero tute simpla, ke mi ne povas la tutajn tagojn sufokiĝi en la oficejo, kiel haringo en la barelo...  
  --- Sed vi estas homo kaj vi devas ja unu fojon jam pli serioze pripensi la vivon kaj ĝiajn taskojn.  
Ĉu oni povas tiel konstante faradi facilanimaĵojn kaj kuradi post diinoj?  
Estas efektive domaĝe pri via bona koro, kiun vi ja havas, kaj pri viaj kapabloj, kiuj ja ankaŭ ne mankas al vi.  
Se pasos ankoraŭ kelke da jaroj da tia vivo, vi fariĝos unu el tiuj homoj sen celo, sen okupo, sen estonteco, da kiuj ni sen tio havas jam tro multe...  
  Ŝi haltis, kaj kun esprimo de vera malĝojo ŝi mallevis la vizaĝon al la laboro.  
La juna homo elrektiĝis kaj diris kun soleneco: (el/)rekt/igx/i: 真っ直ぐになる、気をつけの姿勢をする
  --- Amen! La prediko estis longa, oni tamen ne povas malkonfesi en ĝi kelkan esencon moralan, kaj banita en ĝi, kiel spongo trempita en larmoj, mia koro falas al viaj piedoj, kara kuzino! tremp/i: (どっぷり)浸す
  --- Aleĉjo! --- diris la mastrino leviĝante, --- hodiaŭ vi estas ankoraŭ pli malprudenta ol ordinare...  
mi ne povas plu interparoli kun vi;  
iru al la oficejo, kaj mi iros en la kuirejon!  

*[マルタ] 7-0020

  --- Aleĉjo! --- interrompis la mastrino kun iom da nekontenteco, ---  
ŝi estas videble ia malfeliĉa virino:  
ŝi portas funebron pro la edzo...  
  --- Juna vidvineto! --- ekkriis la juna homo, denove levante la okulojn; ---  
vi eble ne scias, kuzino, ke ne ekzistas sur la tero pli ĉarmaj estaĵoj ol vidvinetoj...  
kompreneble en la okazo, se ili estas belaj... vizaĝo pala, okuloj sentimentalaj...  
mi adoras palajn vizaĝojn kaj sentimentalajn okulojn ĉe la virinoj  
  --- Vi babilas sensencaĵon! --- diris Maria, levante la ŝultrojn. ---  
Se vi ne estus mia propra kuzo kaj se mi ne scius, ke malgraŭ via tuta ventanimeco vi esence estas bona knabo, mi vere povus ekmalami vin por tiu stranga malŝatado de virinoj... vent/anim/a: 軽率な
  --- Malŝatado! --- ekkriis la juna homo, --- sed, mia kuzino, mi adoras virinojn!  
Ili estas la diinoj de mia koro kaj vivo...  
  --- Diinoj, da kiuj vi havas sufiĉe multe.  
  --- Ju pli da objektoj de amo homo havas, mia kuzino, des pli li amas...  
Ili estas ekzercoj, kaj nur per ekzercoj la koro atingas tiun forton, tiun fajron, kiu...  
  --- Estas jam sufiĉe, --- Aleĉjo, interrompis la mastrino jam kun viva kaj videbla malkontenteco, ---  
vi scias bone, kiel min malĝojigas la direkto de via menso kaj koro...  
  --- Kuzino! Kuzineto! Kuzinjo! Amen! Pro Dio, diru jam amen! --- ekkriis la juna homo, forŝovante sin kune kun la seĝo, sur kiu li sidis, kaj kunmetante la manojn kvazaŭ por preĝo; --- por bela buŝeto de virino nenio malpli konvenas ol prediko... konvens/i: ふさわしい
predik/o: 説教
  --- Se mi estus vere bona fratino, mi parolus al vi predikojn de matene ĝis vespere...  
  --- Kaj vi farus nenion bonan, fratineto.  
Prediko devas esti mallonga: simple regulo, prenita el la leĝoj moralaj, filozofiaj, artismaj.  
Nu, rakontu al mi pli bone ion pri tiu nigrokula nimfo, kiu certe meritas pli bonan sorton, ol sidaĉadon super via Jadvinjo.  
  --- Nu, pli bone, vive respondis la mastrino, --- diru al mi, kial en ĉi tiu tempo de la tago vi estas ĉi tie?  
  --- Kie do mi devus esti, se ne ĉe viaj piedetoj, kara kuzino?  
  --- En la oficejo, --- mallonge respondis Mario Rudzinska.  
  La juna homo faris sopiran ĝemon, interfingrigis la manojn kaj klinis la kapon sur la bruston. inter/fingr/ig/i: 指を組み合わせる
  --- En la oficejo! --- li diris mallaŭte, ---  
ho, Marinjo, kiel kruela do vi estas!  
Ĉu mi estas haringo? haring/o: ニシン(魚)
diru al mi, ĉu mi efektive estas simila al haringo?  

中立主義がもたらしたもの

中立主義への固執、それによって、帝国主義的侵略を見抜き批判する見識と勇気を持てなくした、奉ずるホマラニスモの視点も喪失したということだろうか。

あるいはホマラニスモとかヒューマニズムに関する認識が、すごく浅はかだったのかもしれない。(エスペラント学会は公式には思想運動ではなかっただろうが、ザメンホフに傾倒しているエスペランティストは少なくなかったはずであるが。)

尹 智燥氏「1930年代の日本のエスペラント運動と国際関係」(『相関社会科学』第19号、2009年、リンク先はPDF)をもう一度読んでみた。
日本エスペラント学会は、「国際協調主義」を投げ捨て、国際エスペラント連盟も脱退し、組織と「運動」を弾圧から「守る」ため(か)、権力にすり寄って、ついには

「皇国の大理想たる東洋平和、八紘一宇の精神に基き」 「我国の文化を広く海外に紹介し、 日本を正しく認識せしめ、今日欧米諸国において往々見られるが如き偏見を除くこと」 (理事長声明1938)

を運動の目的とするにようになってしまう。
具体的には

「国策に沿ふ」 「国際語」エスペラント運動が開始され、 日中戦争の正当性を訴えるパンフレットの作成や配布をはじめ、古典の翻訳、通信、ラジオ放送、 日本観光案内書の製作などの事業に乗り出すようになったのである。(尹)

また、以前には(多民族・多言語国家)満州国における共通語をエスペラントにすることを提案もしている。



かんたんに言うと、プロレタリア・エスペラント、進歩的エスペラント(この区分は自分にはよくわからない)以外の主流エスペランティストや組織は、日清・日露戦争韓国併合、「支那事変」などを他国他民族にたいする侵略・侵害という認識を公式には持っていなかったということだろう。
だから、東亜文化圏内の共通語を(論者によって程度の差はあれ)日本語とすることに抵抗がなかったのではないか。


あるいは不思議でもあるのは、中国・朝鮮やそれらの国から日本に来ているエスペランチストは居たはずで、彼らが日本(や欧米)による干渉や統治を歓迎している者ばかりではないはずだ。彼らとエスペラント組織の主流の人たちの接点はなかったのだろうか? あるいはプロ・エスの潮流を介して間接的にでも現地の人の声を、ザメンホフの思想を内在するものと自認するエスペランティストとしてどのように聞いたのだろうか。

エスペラントと広域秩序論

尹氏はまとめとして次のように述べている。「広域秩序論」は私には馴染みのないコトバであるが、「大東亜共栄圏」「東亜文化圏」のような思想・構想のことと理解しておく。


「広域秩序論」が日本の佐野・鍋山ら転向「社会主義者」だけでなく、朝鮮の社会主義者にも「転向」の論理を提供していたというところは、そんな例があったのか(?)と思うが、そもそも当該「広域秩序論」の帝国主義性=侵略性を問題にし得ない時点で、エスペラント学会は侵略ということに無神経であって、広域秩序論に乗った段階では侵略に荷担しているということになると思う。


尹論文は、ザメンホフヒューマニズムを奉ずるエスペラント学会が戦争協力になぜ傾いていったのかは問題にしていないように思う。
エスペラント学会の「中立主義」、「政治的記事は書かない」という原則に寄りかかって、彼らの奉ずる「エスペラント主義」に都合の悪い事実(プロ・エスの「同志」たちの弾圧も含む)から目を背け続けた結果、理論は稚拙でも事実を批判する見識や勇気を持つことができなかった、ということではなかろうか。

ホマラニスモと日本エスペラント学会(参考)

JEIの主流の人たちは、ヒューマニストだったのだろうか?それとも、エスペラントを単なる道具とみなしている人ばかりだったのだろうか。
朝比賀昇「日本エスペラント学会50年のあゆみ(2)」(La Revuo Orienta 1970年3月号)には次のようにある。

ホマラニスモ

1923年5月にプリヴァの《愛の人ザメンホフ》の訳書が出版された影響も手伝って、その頃のJEIには、ヒューマニズムの闘士というか、人類愛のためにエスペラントを拡めるのだという気風がみなぎっていた。

我々は偉大なる任務をザメンホフから授けられている。じっとしていてはすまない。吾々は働かねばならない。人類人主義の為に闘わねばならぬ。(RO 1923年4月)

不正な者、曲んだ者、不合理な者に対して正しく戦を宣告しうる者こそエスペランティストだ。(秋田雨雀『正則エスペラント講義録』1923)


こうした熱血に批判的だったのが千布であったが、千布の学会委員辞任の声明記事のすぐ後に「学会委員より」として

…実際学会で仕事をしている現委員の多くが盲目的人類愛主義者であってみれば、千布氏の(言語としてのエスペラント自体は何の政治的・倫理的立場や価値を支持しないので、学会としてもザメンホフ思想に傾倒すべきではないという)立場からはまことに遺憾ながら余儀なき次第…

とある。
朝比賀は続けて指摘する。

しかし、この人類愛主義は日本政府による朝鮮と中国の侵略には目をつむった。
…(関東大震災で、多くの朝鮮人・中国人が虐殺され、アナキスト社会主義者・労組活動家等が殺されたことに対して)人類人主義に燃えるJEIはR.O.誌にどのような意見を述べ、抗議を示したか? 震災にもめげず1号も休刊しなかったR.O.は「自然の暴力」と題する被災状況報告をのせただけで、エスペランチスト大杉の虐殺や、人類の一員であるはずの朝鮮人の死に対してはついに一度も触れず、「人間の暴力」に関しては石のような沈黙を守った。…こうして関東大震災は当時のJEIの人類愛の空想性とその限界をハッキリと証明したことになった。

はじめから日和見主義

こうしてみれば、中立主義日和見を合理化したのではなく、はじめから空想的理想主義の日和見的性格が「中立主義」で合理化された、というのが正確なのだろう。

Japana Esperanto sub la spirito de "Hakko-Ichiu" (1937-)

Cxi tiu artikolo estas tradukajxo de "「八紘一宇」精神下のエスペラント
"Hakko-Ichiu": japana imperiisma slogano. "Ok direktaj kampoj estu en unu domo", t.e. la mondo devas esti sub Japana imperio.


                                                                • -

Ĉi tio estas terura.
La Revuo Orienta numero de oktobro 1940
De la Japana Esperanta Instituto: "Forlasi el IEL"
MIYAKE-Shihei: "Lancxigxo de Nova Sistemo --- Signifo de forlaso el IEL".

Forlasi el IEL (Internacia Esperanto-Ligo)
...
Ĉi tiu forlaso ne signifas internacian izolismon, kaj amikaj rilatoj kun IEL kaj aliaj Esperanto-grupoj daŭros tiel longe, krom se ne estus ĝeno. Tamen tiaj amikaj rilatoj devas esti nia laŭvola maniero, kaj la fundamenta spirito de la rilatoj devas esti en la nacia idealo de "Hakkou-Icxiu" (La mondo estu en unu domo).
Tiusence por fremdaj landoj ni havas multan laboron por fari, inkluzive de la plibonigo de gloro de japana kulturo ktp....

Aliro al nova sistemo

...
Gxisnuna nacia memdecidema internaciismo jam fore malaperis kiel sonĝo de la pasinteco. ... En Japanio kun la nova sistemo, ĉiuj enlandaj institucioj devas kunlabori en la traktado de la ĉina okazaĵo ("Incidento je la Lugou Ponto" en julio 1937, kaj sekvintaj militagoj de la japana armeo) kaj, plue, en la starigo de nova Kultura Areo en Orienta Azio. ... Ankaux la agadoj de la japanaj esperantistoj same ĉiam celis la traktadon de la ĉinaj okazaĵoj kaj la konstruadon de la Orient-Azia Nova Kulturo.
... Jen estas klare, ke la nova sistemo estas kreota ĉi tie, kaj kies celo estas konstrui defendeman fortan sxtaton. Kaj nun ni forjxetas la formon de internaciismon tute senhezite, senbedauxre. La spirito de ĝi jam estis malnova, forjxetita! Kaj, ĝi estis jam nur oportuna maniero por ni.
... Mi konsideru la signifon de la Esperanto-movado sub la nova sistemo. ...
La fina celo de la Esperanto-movado laŭ japana vidpunkto ---- servi kiel lingva rimedo por konstrui konstantan mond-ordon bazitan sur la "Hakko-Ichiu" ...
... Nature, la internaciaj lingvoj en la areo de orientazia kulturo devas esti la japana lingvo.
Resume, ĝi estas fari Esperanton "internacia lingvo" por aliaj landoj krom ĉi tiu orientazia grupo.
(Komuna lingvo estu la japana en Orient-zio, estu Esperanto ekster Orient-azio. Tio estas la fina celo de la japana esperanta movado.)

Poste sinjoro ASAHIGA prigxemis:
La instituto celis lingvan invadon al Aziaj landoj samkiel al Koreio kaj al Formoso... Tiama cirkonstanco devigus skribi tiel la la instituto por estado eviti subpremado. Kvankam iel gxi volus eviti kunlaboron kun milito, sed tio estas forvendo de sia animo.

「八紘一宇」精神下のエスペラント

これがひどい。
La Revuo Orienta 1940年10月号 財団法人日本エスペラント学会「IELを離脱」と、三宅史平「新体制への出発---IEL離脱の意義」より。

IELを離脱

この離脱は、国際的孤立主義を意味するものでなく、IELはじめ、各国のエスペラント団体との友誼的関係は、不都合のおきないかぎり、つづくであろう。ただそれらの友誼的関係は、どこまでも自主的な立場においてなされ、それの根本精神は、「八紘一宇」の国民的理想にあらなければならない。
この意味において、外国にたいしては、日本文化の宣揚をはじめ、なさるべきしごとはすくなくない。…

新体制への出発


従来の民族自決主義的国際協調主義は、もはや過去の夢として、消え失せてしまった。…新体制の日本にあっては、国内のあらゆる機関は、支那事変の処理と、さらにすすんで、新しい東亜文化圏の確立とに協力しなければならない。…日本エスペランティストの活動も、つねに、支那事変の処理と、東亜新文化の建設への協力をめざして、なされてきたのである。
…ここに、あたらしい体制がうまれようとし、すでに、それの目指す方向が、国防国家建設にあることを、あきらかにせられたうえは、われわれは、ここに、国際協調主義の形式を捨てるに、なんの、未練もない。それの精神は、すでに、すでにふるく捨てられている! そして、それは、われわれにとって、すでに方便でしかなかったのである。
…あたらしい体制のもとにおけるエスペラント運動の意義について考えたい。…
 日本的立場における、エスペラント運動の最終的目的---それが、八紘一宇的世界観による、恒久的世界秩序建設の言語的手段として役立つこと。…
東亜文化圏内の国際語は、当然、日本語をもって、あてられるべきであろう。
 要するに、この東亜国家群以外にたいする「国際語」をエスペラントにすることである。

朝比賀は「かつての朝鮮や台湾におけるように、日本語によるコトバの侵略を行おうとする。…当時の状況下で生き延びるためには、こう書く必要があったかもしれないが、いかに戦争に非協力的であっても、これでは身体を売らずに魂を売ったようなものである。」と嘆いている。

日本の主流エスペラント運動内の戦争政策への「抵抗」について

朝比賀昇「日本エスペラント学会50年のあゆみ(5)」(La Revuo Orienta 1970. 6)の中で、1938年の大石理事長の「現時局とエスペランチスト」という巻頭記事において「今や我等は非常の時局に立つ。…皇国の大理想たる東洋平和、八紘一宇の精神に基づき、以て将来ますますその事業に邁進」などと書いた。具体的には、文化団体として日本の文化を海外に広め、日本について「正しく」認識させること、偏見をなくすこと(「支那事変」は日本は悪くないこと、日本軍の行動の正当化)を活動の目標内容としている。
朝比賀によれば、これは準備・強要された「JEI転向声明」に抗してできあがったもので、

JEIも戦争協力体制をとらざるを得なかったが、わたしたちは大石の声明文に最大限の抵抗を読み取ることができる。小坂のように報國同盟に1銭も出さなかった人たち、富山エスペラント会のように「嵐に向かって吠えることをやめ」、消極的姿勢をとって何もしなかった人たちがあったことを忘れてはならない。

という。
私には何が「抵抗」になっているのか、さっぱりわからず「迎合」の間違いではないかとすら思えるが、準備されていた「転向声明」文はよほどひどかったのであろうか。


なお、かどやひでのり氏は大石は「報国同盟と同様の声明をだすにいたった」とし、さらに「大石は報国同盟への寄付名簿にもその名を連ねている」としている。(なお、同寄付名簿には由比忠之進の名前も見える。)


断片的な抵抗として、朝比賀は次のようなものを挙げて「アッパレ」だったと評している。
大東亜共栄圏内の共通語を日本語にせよとの体制派の要求に対して、また「日本語をアジアの共通語にするのは正しくない」などと言えばたちまち非国民・逮捕・拷問・懲役という時代にあって、

  • 日本語の海外進出ないし世界化というようなことに対しては慎重であるべきだ。アジアの多民族との交渉はエスペラントでなすべきだ。(井上万寿蔵「大東亜建設とエスペラント」R.O.1942年3月号)
  • 日本語を国際語にしようとか、エスペラントを世界語にしようとか(民族の言葉を否定する)の錯覚…(相澤治雄「建設の課題」R.O.1943年2月号)
  • 小坂狷二…「諺集解義」や「動詞の研究」を1942年から休刊まで書いた
  • 川崎直一…「公用語ではないザメンホフ語」を1942年から休刊まで書いた
  • 三宅史平…これらの時局におもねない記事を全部印刷させた