B - BOL

しゃべる BABILI
1. おびただしく、上っ面な感じで重要でない事柄について話す 1. Abunde kaj suprajxe paroli pri negravaj aferoj:
私たちはコーヒーを飲んでおしゃべりした。 Ni trinkis kafon kaj babilis.
テーブルに何もないと会話も弾まない。 Cxe tablo malplena babilo ne fluas.
主人がしゃべってしまえば、客たちは黙っていない。・・・elbabili は malkasxi, babilante(PIV)。 Mastro elbabilis, gastoj ne silentos.
茶話会を開くことにしました。 Mi decidis organizi kafobabilan kunvenon.
彼らは夕べ中しゃべり通した。彼らは久しぶりに会ったから。 Ili tutan vesperon trababilis, cxar ne vidis unu la alian longan tempon.
2. 内容のないありふれたことを言う 2. Diri senenhavajn banalajxojn:
君はしゃべってばっかりでちっとも働いていないぞ! Vi nur babilas kaj tute ne laboras!
 舌が吐き出すものをしゃべり、こねる。・・・無意味なおしゃべりという意味らしいが、構文がよく分からなくてこの訳には自信がない。 Babilas, muelas, kion lango elpelas.
 刃物を恐れるな、おしゃべりを恐れよ。 Ne timu trancxilon, timu babilon.
おしゃべりが多いほど過ちも多い。 Ju pli da babilado, des pli da pekado.
くだらないこと、くだらないもの BAGATELO
小さな価値、または小さな重要性の事柄 Afero de malgranda valoro aux graveco:
彼は一番ちっぽけな同でもいいことに興奮してしまう。 Li ekscitigxas cxe la plej malgranda bagatelo.
馬鹿げたことでも目的の役に立つかもしれない。 Ecx bagatelo povas servi al celo.
小さな取るに足らぬ釘によって、非常に良い馬が死んでしまった。つまらない小さな釘のためにもっとも良い馬を失う。 Pro najleto bagatela pereis cxevalo plej bela.
そのくだらないことにこだわる少女は、重要でないことにかかずらわっている。 Tiu bagatelema knabino okupigxas per negravaj aferoj.
エスペラントには、この言語を些細なこととして扱うものがありますか? Cxu estas io cxe Esperanto, kio bagateligas tiun cxi lingvon?
焼く、作る BAKI
型どおりに固めて、定められた使用に適合するようにする。 Fari tauxga por la destinita uzado, malmoligante en forno:
彼女は非常においしいパイを焼いた。 Sxi bakis tre bongustan picon.
焼くにも、ぶった切るにも{使えない}。 Nek por baki, nek por haki.
この計画は急いで作られたので、すぐに失敗するだろう。 Tiu projekto estis rapide bakita kaj rapide gxi mortos.
焼き(焼成)は長く続くだろう。 La bakado longe dauxros.
おばあさんはいろんな焼き菓子を持ってきてくれて、僕らはみな一緒にそれをおいしく食べた。 Avino alportis diversajn bakajxojn, kiujn ni cxiuj kune gxuis.
彼は新米のエスペランティストだ。 Li estas novbakita esperantisto.
私は作品全体をやり直さねばならなかった。 Mi devis rebaki la tutan verkon.
掃き掃除する BALAI
1. 埃、汚いものなどを、小枝や毛の束でできた特殊な道具で押し去ってしまう。 1. Forsxovi (polvon, malpurajxon kaj simile) per speciala ilo, konsistanta el fasko da vergetoj aux haregoj:
枯葉を掃いた。 Mi balais la mortintajn foliojn.
皆が玄関の前を掃いたなら、町中がきちんときれいになるだろう。 Se cxiu balaos antaux sia pordo, tiam en la tuta urbo estos ordo.
庭で集めたゴミを外に持ち出すな。 Balaajxon el korto eksteren ne elportu.
2. 道具できれいにする、清める 2. Purigi per tia ilo:
部屋を掃除しなさい。 Balau vian cxambron.
通りはきれいに掃除されていた。 La stratoj estis balaitaj.
あたらしい箒はよく掃ける。 Nova balailo bone balaas.
壊れた壷のこれらの破片を、ちりとりに入れなさい。 Metu tiujn pecojn de rompita vazo en la balaajxujon.
清掃人はわが国ではたくさん稼げない。 Balaistoj ne multe enspezas en nia lando.
3. 押し開く、力づくで取り去る 3. Dispusxi, perforte forigi:
勝利した政党は、対立者たちを一掃した。 La venkinta partio balais siajn kontrauxantojn.
風が雲を吹き飛ばし、空は再び美しくなった。 La vento forbalais la nubojn kaj la cxielo denove igxis bela.
決算する、上下に古、翻弄する、前後上下に揺らす・揺する BALANCI
1. 対象物をリズミカルな波状の動きによって、高く上がり下がるように動かす。上下に動かす 1. Movadi objekton per ritma onda movo, tiel ke gxi alterne levigxas kaj mallevigxas:
風が木々の枝を揺らしている。 Vento balancas la brancxojn de la arboj.
少女はブランコ(シーソー)にのって揺れていた。 La knabino balancis sin sur la balancilo.
枝の揺れによって、風が非常に強いことが判断されうる。 Laux la balancado de la brancxoj oni povas jugxi, ke la vento estas tre forta.
風のせいで、花々が頭を揺すっていた。 Pro la vento floroj faris balancojn per la kapoj.
船は海の上で揺れていた。 La sxipo balancigxis sur la maro.
飛行機の上下の揺れは幾分収まってきた。 Balancigxo de la aviadilo iom trankviligxis.
2. 腕や頭を規則的に動かす 2. Ritme movi membron aux kapon:
彼女は肯定して頭を振った。 Sxi jese balancis la kapon.
私が話しているとき、彼らはただうなずくだけだった。 Kiam mi parolis, ili nur balancadis la kapon.
どもる、たどたどしく話す、片言で話す BALBUTI
1. 音節を切って、またはしばしば調子を崩して話してしまうような、欠陥を持っているような。 1. Havi tian difekton, ke oni parolas nur hakante kaj ofte ripetante la silabojn:
話しながらどもってしまう人は、しばしば歌うときはどもらない。 Tiu, kiu balbutas parolante, ofte cxesas balbuti kantante.
彼は吃音である(吃音に冒された人) Li estas balbutulo (homo, afekciata de balbutado).
2. しゃべるのが困難、または分かりにくい。 2. Malfacile aux nedistingeble paroli:
ぐじゃぐじゃ言ってないで、われわれにわかるように普通にしゃべりなさい。 Vi ne balbutu, sed parolu normale, ke ni povu vin kompreni.
彼はごめんなさいと口ごもって言った。 Li balbutis pardonpeton.
彼のモゴモゴ話は誰にも分からない。 Neniu komprenis lian balbuton.
他の人たちの完璧な話しぶりに比べたら、彼女の話し方はただモシャモシャいうばかりだ。 Sxia parolado estas nur balbutado kompare kun perfekta parolado de aliaj personoj.
私の詰問に彼は口ごもった。 Mia provoka demando balbutigis lin.
可決する、採決する、投票する BALOTI
投票の他のやり方と対照的に、投票用紙で投票する Vocxdoni per balotilo, kontraste kun la ceteraj manieroj de vocxdonado:
法案の投票をする Ni balotis por legxpropono.
あなたの投票は無効でした Via baloto estis neregula.
私たちは大統領を投票で選んだ。 Ni elektas la prezidenton balote.
わが国では来月には全国的な選挙が行われる。 En la venontaj monatoj okazos tutlanda balotado en nia lando.
私はもう自分の意見を変更することができない。もう投票用紙を投票所で投じたからね。 Mi jam ne povas sxangxi mian opinion, cxar mi jam metis mian balotilon en la balotujon.
私たちの国では、18歳の人は有権者になる。 En nia lando personoj, kiuj estas 18-jaraj, igxas balotrajtaj.
一回目の投票では有効な結果が得られなかったので、本日再投票が行われる。 Hodiaux okazas rebaloto, cxar la unua baloto ne donis validan rezulton.
ありふれた、陳腐な、月並みの、常識的な BANALA
普通に、しばしば全ての人によって使用され、またそれゆえ独自性というものも無いため興味を抱かせないような Ordinare, ofte uzata de cxiu kaj tial seninteresa pro senoriginaleco:
別の挨拶の言葉を探したまえ。君のは非常に陳腐だから。 Sercxu aliajn komplimentojn, cxar la viaj estas tre banalaj.
彼等は日常生活のつまらない事柄で口げんかをしている。 Ili kverelas pro banalajxoj de la cxiutaga vivo.
参加者はプログラムがありきたりだったので、大会にがっかりした。 La partoprenantoj senrevigxis pri la kongreso [pro?] banaleco de la programo.
継続的な使用は、もっとも独自性のある表現ですら陳腐なものにしてしまう。 La konstanta uzado banaligas ecx la plej originalajn esprimojn.
浸す、漬ける、入浴させる BANI
1. 洗浄、休息または治療のために、水やその他の液体の中にとどまらせる。 1. Restigadi en akvo aux alia likvo, por lavi, ripozi aux kuraci:
私は浴室にいて、幼い娘を風呂桶に入浴させていた。 Mi estis en bancxambro kaj banis mian filineton en la banujo.
子どもは流れ去ってしまえ、浴槽の湯とともに。 Forfluu infano kune kun la bano.
ここでは水浴びは禁止されています。 Banado estas malpermesata cxi tie.
私は男女の友達と一緒にサウナに行った。 Mi iris en sxvitbanejon kun miaj geamikoj.
2. 大いにあふれさせる。全くびしょぬれにする(液体について、普通受身で言うとき) 2. Plene superversxadi, tute malsekigadi (se paroli pri likvo, ordinare pasive):
暑い日だった。彼は汗でびしょびしょになった。 Estis varmega tago kaj sxvito banis lin.
英国はいずれの方向も海に面している。イギリスはあらゆる面で海に浴している。 Anglujo estas cxiuflanke banata de la maro.
その木の枝は川に浸っている。 La brancxoj de la arbo banigxis en la rivero.
洗礼を施す BAPTI
1. 清めもしくは伝授の儀式として、人を水に浸す、あるいは単に水または他の液体をかける 1. Trempi (iun) en akvo, aux simple aspergi per akvo aux alia likvo, kiel puriga aux inica rito:
彼らは雄牛の血で洗礼を受けた。 Ili estis baptataj per la sango de tauxro.
私はさっき空の洗礼を受けた。(初めて空を飛んだ) Mi jxus ricevis mian aerbapton (unuafoje flugis).
2. カトリック教会で、その同じ儀式で伝授する。 2. Per tiu sama rito inici en la kristatan eklezion:
エスの弟子たちは人々を洗礼した。 La discxiploj de Jesuo baptadis homojn.
私の両親が死んだなら、私の名付けの親が私の面倒を見るだろう。 Miaj baptopatro kaj baptopatrino zorgos pri mi, se miaj gepatroj mortos.
洗礼者は聖杯から少しの水を取った。 La baptisto prenis iom da sankta akvo el baptujo.
3. ★そのような儀式で公式な名前をつける 3. Per tia ceremonio doni al iu oficialan nomon:
私はその船に先ほど名前をつけた。 Ni jxus baptis la sxipon.
その船の命名式にはたくさんの人が出席していた。 Multaj homoj cxeestis bapton de la sxipo.
命名式は大変興味深いものであった。 Bapta ceremonio estis tre interesa.
4. 販売でもっと儲かるように、ペテンで飲み物に水を加える。 4. Fripone almeti akvon en trinkajxon, por pli profiti en la vendado:
僕はこのワインは飲まない。だってそのワインは「洗礼されている」から。(水で薄められているから) Mi ne trinkos cxi tiun vinon, cxar gxi estas baptita.
じたばたする BARAKTI
1. 強く自分を揺する、活動的に四肢を動かす 1. Forte sin skui, vivege movadi la membrojn:
水から出た魚のようにバタバタする Barakti kiel fisxo ekster la akvo.
赤ちゃんは小さい脚をばたつかせながら大声で笑いました。 La bebo lauxte ridis baraktante per la piedetoj.
その捕まった人は、自由になるために懸命にもがきました。 La kaptito energie baraktis por sin liberigi.
2. 障害物に対して、強く努力すること 2. Forte penadi kontraux la obstakloj:
私たちはきっとこれらの諸問題と格闘する(じたばたする)ことになるでしょう。 Ni certe baraktos kontraux tiuj problemoj.
彼は死に抗って、長らくじたばたした。 Li longe baraktis kontraux la morto.
彼は諸矛盾の中でもがいている。 Li baraktas en kontrauxdiroj.
3. 表現や現実化の方途を見つけるのに努力する。 3. Penadi, por trovi esprimigxon, realigxon:
私の頭はものすごくたくさんのアイデアでざわざわしている(じたばたしている)。 En mia kapo baraktas multegaj ideoj.
今彼女の頭の中では新しい疑問がうごめいているよ。 Nun en sxia kapo baraktas nova demando.
妨害する、ふさぐ BARI
1. 交通を邪魔するために何かを道の上に置く。 1. Meti ion sur vojon por malhelpi la trairon:
よその人がそこを徘徊しないように、ぼくらは中庭を封鎖した。 Ni baris la korton por ke neniu fremdulo promenu tie.
私たちはその川に堰を設けようと思うのですよ。 Ni konstruos akvo-barajxon en la rivero.
彼らの庭だけが高い垣根で囲まれていた。 Nur ilian korton baris altega barilo.
その中庭は垣根もないのだが、ガーデンの法は部分的に垣根で区切られていた。 La korto estis nebarita, sed la gxardeno estis parte debarita.
警察は彼に道をあけてくれた。 La polico malbaris la vojon al li.
2. 何かの実現や発展を邪魔する 2. Malhelpi la efektivigxon, elvolvigxon de io:
私は中傷がエスカレートするのを阻止するだろう。 Mi baros la progreson al la kalumnio!
彼らはすべての変革への方途をことごとく邪魔した。 Ili kontrauxbaris la vojon al cxiuj reformoj.
エスペラントは言語障壁を取り払います。 Esperanto forigas la lingvajn barojn.
その獣は囲いに入れられていたので、走り去ることはできなかったのだ。 La besto estis cxirkauxbarita kaj ne povis forkuri.
戦う BATALI
1. 攻撃したり防御したりしながら、肉体的に勝利するように努力する 1. Peni fizike venki, atakante aux defendante:
兄弟げんかに他人は介入するな。 Kiam fratoj batalas, fremdulo ne enigxu.
闘いが終わったあとに沢山の勇者が現れる。 Post la fino de l' batalo estas multe da kuragxuloj.
沸騰する大皿に立ち向かう勇気ある戦士。・・・盲蛇に怖じず。非学者論に負けず。 Brava batalanto kontraux plado bolanta.
君は勇敢な戦士であり続けた Vi tenis vin kiel brava batalisto!
子どもたち、けんかはやめなさい。内輪もめ? Infanoj, cxesu interbatali!
私の占有たちは武器を失い、その戦いで亡くなった。 Miaj kunbatalantoj perdis siajn batalilojn kaj mortis en tiu batalejo.
2. 危険を取り去るために努力する、対抗するものに勝るように努力する 2. Peni forigi dangxeron, superi kontrauxajxon:
さまざまな困難と闘った。 Ni batalis kontraux diversaj malfacilajxoj.
運命と戦う Bataladi kontraux la sorto.
病は去った。彼女が非常に闘争的だったからかもしれない。 La malsano forlasis sxin, eble pro tio, ke sxi estis tre batalema.
彼は痛みと戦おうと試みた。 Li provis kontrauxbatali la korpan doloron.
3. 精神的な武器によって攻撃したり防御したりする 3. Ataki aux defendi per spiritaj armiloj:
罪に対して戦え、しかし罪人には触るな。・・・罪を憎んで人を憎まず。(エスペラントな日々) Kontraux peko batalu, sed pekanton ne tusxu.
私たちの闘争は純粋に政治的なものである。 Nia batalado estis pure politika.
彼は疲れを知らないエスペラントの擁護者である。 Li estis senlaca probatalanto por Esperanto.
基礎、基盤、基底、基地 BAZO
1. 事物の下の、支える部分 1. Malsupra, subportanta parto de objekto:
人々は花をその像の基礎のところに手向けた。 Homoj lasis florojn cxe la bazo de la statuo.
その建物は重厚な石積みを基礎にしている。 La domo bazigxas sur dika masonajxo.
根元からの葉は根元から成長する。茎の根元の部分。 Elbazaj folioj kreskas el la baza, cxeradika parto de la tigo.
2. その上に構築されるような精神的・心理的なもの 2. Tio, sur kio estas konstruita io spirita aux mensa:
君の疑いは何も根拠がない。 Via suspekto havas nenian bazon.
鼻がなければくしゃみもないし、根拠がなければ事実もない。 Ne ekzistas terno sen nazo nek fakto sen bazo.
何か具体的な事例に君の意見を根拠づけたまえ。 Bazu vian opinion sur iu konkreta ekzemplo.
われらの方法は実践に基づいている。 Nia metodo estas bazita sur la praktiko.
根拠のない理屈に過ぎない。 Tio estas nur senbaza teorio.
さまざまな人の語りに基づいて本を著した。 Ni verkis la libron surbaze de rakontoj de diversaj homoj.
冒涜すること BLASFEMI
1. 軽蔑的で侮辱的なことばを、神、神像、宗教などもしくは一般的に最も尊敬すべきものに向けること。軽蔑してもしくは侮辱してそれらのことどもについて話すこと。 1. Direkti malrespektajn kaj ofendajn vortojn al Dio, diajxo, religio aux pli gxenerale al cxio konsiderata plej respektinda; paroli malrespekte kaj ofende pri tiaj aferoj:
神を冒涜するなかれ Ne blasfemu kontraux Dio.
私は彼の冒涜的で不貞な話に驚かされたことがある。 Mi estis surprizita pri liaj blasfemaj kaj malcxastaj paroloj.
私の無礼をお許し下さい。 Mi esperas, ke oni pardonos mian blasfemon.
そのうぬぼれた冒涜者は、怒りと悪意をもって行動している。 Tiu fiera blasfemulo agas kun kolero kaj malboneco.
2. 罵詈雑言を浴びせる 2. Insulte malbeni:
彼は神経質になっていて、その男に怒りのことばで罵倒した。 Li estis nervoza kaj blasfemis kontraux tiu ulo per koleraj vortoj.
盲目の BLINDA
1. 視力をなくした 1. Senigita je vidkapablo:
少女は生まれつき盲目であった。 La knabino estis blinda de naskigxo.
目の見えない鶏のひよこですら穀物を見つけることができる。 Ecx blinda kokino povas trovi grajnon.
めくら滅法に撃てば、当たるだろう。 Mi blinde pafos, eble trafos.
光を見ないこと。目が見えなくなるよ。 Ne rigardu al la lumo - gxi estas blindiga.
盲人はカード遊びはしなくて良い。 Blindulo kartojn ludi ne devas.
長い間彼は自分が色盲(白の感覚における異常)だと知らなかった。 Longan tempon li ne sciis pri sia kolorblindeco (anomalio en la perceptado de koloroj).
2. 正しい批判的な判断の能力を失ったような 2. Perdinta la kapablon gxuste kaj kritike jugxi:
盲信は裏切られることになる。 Blinda konfido kondukas al perfido.
君の盲目性が、彼の悪い性質を見えなくしているのだ。君の盲目性は君をして彼の悪い性質に気づくことを妨げている。 Via blindeco gxenas vin ekvidi liajn malbonajn ecojn!
愛が君を盲目にしている。 Amo blindigis vin!
3. 見抜くことを不可能にするような、見渡すことができないような 3. Tia, ke gxi ne ebligas travidon:
この道は盲目だ(どこにつながっているかわからない) Tiu cxi vojo estas blinda (kondukanta nenien).
吹く BLOVI
1. 一定の方向に流れる形で空気を動かす 1. Movi fluforme la aeron en difinita direkto:
私はどこにも行きたくない。だって強い風が吹いているから。 Mi ne volas ien iri, cxar fortega vento blovas.
風は常に同じように吹いているわけではない。 Ne sama la vento blovas konstante.
強風の吹いている音がする。 Auxdigxas blovado de forta vento.
隙間風に当たらないように。病気になるかもしれないから。 Gardu vin de trablovo, cxar vi povas malsanigxi.
2. 呼気を口や鼻から押し出す 2. Pusxi spiran aeron el la busxo aux nazo:
指に息を吹きかけろ、指が温まるだろう。 Blovu sur viajn fingrojn kaj ili varmigxos.
ミツバチの巣に息を吹きかけないで。 En abelujon ne blovu.
3. 息を吹きかけて音楽をなす 3. Fari muzikon per tia aerpusxo:
楽家たちはさまざまな楽器を吹奏する Muzikistoj blovas per diversaj muzikiloj.
4. 何かの表面に息を吹きかけて影響を及ぼす 4. Efiki sur ion per tia aerspiro:
息を吹きかけて少しスープを冷ませ Blovu la supon por ke gxi iom malvarmigxu.
羮(あつもの)に懲りて膾(なます)を吹く。(エスペラントな日々)やけどさせられた水にすら息を吹きかける(どういう構文) Brogita ecx sur akvon blovas.
吹かれた雪片のように事の周りで飛びはねる。・・・Negxusteco(エスペラントな日々) Saltadi cxirkaux afero, kiel blovata negxero.
5. 抽象的なものを出現させる 5. Estigi ion abstraktan:
同じ口から暖かくも冷たくも吹き出る。・・・El la sama busxo li blovas varmon kaj malvarmon(461番)。(エスペラントな日々) Sama busxo blovas varmon kaj malvarmon.
時が吹き飛ばしたら、もう助けることは出来ない、我々のあとに何が現れても、それによって我々は苦しむことはない。・・・Pasintajxo・・・わが亡き後に洪水よ来たれ(?)。エスペラントな日々 Se la tempo forblovis, ni jam helpi ne povas; kio post ni aperos, ni de gxi ne suferos.
6. 息を吹くことで形成する 6. Doni al io formon per tia aerpusxo:
風船に空気を入れてください。 Enblovu aeron en la baloneton, mi petas.
唇をいっぱいに膨らませる。・・・pauxtema、ふくれっ面。malafable rigardi(PIV)。エスペラントな日々 Plenblovi la lipojn (malsxate).
沸騰する、泡立つ、波立つ BOLI
1. 液体について言うとき、蒸気の泡が表面で割れるような形がたくさんできるまで温める 1. Varmigxi gxis svarma formigxo de vaporbobeloj, kiuj krevas cxe la surfaco (se paroli pri likvo):
純粋な水は100度で沸騰する。 Pura akvo bolas en la temperaturo de 100 Celsiaj gradoj.
湯が沸いてぐつぐつ音がしているが、ついには「走る」 Akvo bolas, murmuras, sed fine gxi kuras.
お湯はもう沸騰している。だが湯沸かし器はなぜか自動的にスイッチが切れないのだ。 La akvo jam bolegas. Sed la bolilo ial ne malsxaltigxas auxtomate.
朝、ゆで卵を食べた。 Matene ni mangxis boligitajn ovojn.
ミルクはひと煮立ちするだけでいい。 La lakto postulas nur ekbolon.
2. 激しく騒がしく興奮した状態にあること 2. Esti en stato de forta malkvieto kaj ekscitigxo:
彼女を見て私はうれしくて沸騰してしまった。 Ekvidinte sxin mi ecx bolis pro gxojo.
血が沸き立つ、若さがはしゃぐ。 Sango bolas, juneco petolas.
彼は沸かしてるミルクのように興奮している。 Li ekscitigxas kiel bolanta lakto.
少女たちの質問に彼の血が騒いだ。 Cxe la demando pri knabinoj la sango ekbolis cxe li.
3. 非常に活発にあること、熱心なこと 3. Esti tre vigla, fervori:
仕事は熱を帯びてきた。 La laboro bolas.
熱い意欲で満々。 Mi estas plena je bolanta energio.