http://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%85%A9%E6%82%A9煩悩 / klesxoj
煩悩とは仏教の教義の一つで、身心を乱し悩ませ智慧を妨げる心の働きを言う。
La klesxoj estas unu dogmo el budhisma dogmaro, gxi estas funkcio de koro kiu konfuzas korpon kaj menson, kaj gxenas (malhelpas) sian sagxon.
俗に煩悩は108あり、煩悩の根本に三毒があると考えられている。
Oni diras, ke specoj de klesxoj trovigxas en 108 specoj, kaj plej bazaj klesxoj estas "la tri toksoj".
http://ja.wikipedia.org/wiki/%E4%B8%89%E6%AF%92三毒 / La tri toksoj
三毒（さんどく）とは仏教において克服すべきものとされる最も根本的な三つの煩悩、すなわち貪・瞋・癡（とん・じん・ち）を指す。人間の諸悪・苦しみの根源とされている。
La tri toksoj estas plej radikaj klesxoj, kiujn oni devas venki. Ili estas "Avido", "Kolero" kaj "Senscieco".
"Avido", "Kolero" kaj "Senscieco".
- 貪（とん[ton]）：貪欲（とんよく）ともいう。はてしなくむさぼり求める心。
- 瞋（しん[sxin]）：瞋恚（しんに）ともいう。怒りの心。
- 癡（痴・ち[cxi]）：愚癡（ぐち）ともいう。真理に対する無知の心。
- Avido : Deziremo. La kor-funkcio kiu senlime deziras.
- Korelo : Kor-funkcio kiu korelas.
- Malsagxeco : Senscieco, senkompreno. Sensciada koro pri la vero. Plendo malsagxa.
http://ja.wikipedia.org/wiki/%E8%AB%B8%E8%A1%8C%E7%84%A1%E5%B8%B8諸行無常(= Panta rhei) Cxio ne estas konstanta / Cxio-ne-konstanto
諸行無常(sabbe-saMkhaaraa-aniccaa)とは、仏教用語で、この世の現実存在はすべて、すがたも本質も常に流動変化するものであり、一瞬といえども存在は同一性を保持することができないことをいう。"Cxio-ne-konstanto [sxogjoo mujxoo]" estas unu dogmo el budhisma dogmaro pri mondkonsento, kaj gxi esprimas, ke cxiuj realaj ekzistajxoj en cxi tiu mondo cxiam sxangxigxas, cxiam fruas. Kaj la ekzistajxoj ne povas teni sin identaj ecx se en la momento.
Fakte la "Sxogjoo Mujxoo" estas la ideo, kiu estas iome nihilisma en reala vivo.
Cxar homo estas malsagxa.. / 人間はおろかなものだから
(el budhismaj rakontoj, "La sabloj kaj sxtonoj kolektitaj")
Iam ie unu tre tre strikta kaj bonzo estis. Kaj li havis tre profundan sciecon pri la budhisma dogmaro. Liaj discxiploj cxiam timas lin, cxu li skoldas ilin pro io. Li tro forte skoldas discxiplojn, cxar ecx la mangxado estas tro pli frua aux tro malpli frua, ktp.
Iam la infaneto de lia fratineto mortis, sed li ne cxeestis ecx la funebran ceremonion. La discxiploj diris inter ilin sekrete, ke ilia gvidanto estas senama malgraux budhisto.
- Kial mi ne cxeestis la funebran ceremonion ? Cxu vi ne scias la gravan dogmon, "Sxogjoo Mujxoo" Homo estas tio, kio iam devos morti nepre. Tio estas natura kaj logika afero, kaj ne estas malgxojinda! Pli studu, stultulo!
Post tri tagoj ankoraux la fratineto ploris de mateno gxis nokto.
- Cxu vi diras al mi, ke mi vizitu sxin ? Cxu mi estas senama bonzo ?
- Ne, ne, ne. Ni ne diris tiel. Ni nur kompatas sxian malgxojon, vian fratineton.
- Ve! Tio ne pravas! Vi kaj sxi ankoraux ne komprenas la logikon de la mondo, kaj mi tute malgxojas pri tio. Vi malsagxulo, kaj mia fratineto estas malsagxulino. Kvankam mi multfoje instruis pri la dogmo, sxi ne komprenas. Mi estas plej malkontenta, ke sxi estas mia fratineto. Ve, refoje mi instruu al sxi.
- Hu! Gxis kiam vi ploros ?
- Oh, kara frato, vi vizitas min. Cxar... Mia aminda infaneto mortis! Ohoooo.
- Stultulino, malgraux mia fratineto! Cxu vi ne scias "Sxogjoo-Mujxoo-n"? Homo iam mortas, laux vi jam sciis. Tio estas logiko de la mondo, kaj se oni scias la logikon, oni neniam malgxojas. Por kio estas la scienco ? Tamen vi longe ploras, tiel mi diras ke vi estas malsagxa! Ne ploru, plu ne malgxoju!
- Uhuuu, mi komprenas bone... Mi cxesu... Do, tamen, kia estas kolero ?
- Kolero ? Cxu vi ne scias tian bazan aferon ? Budho diris, ke la kolero estas unu el Ton-Sxin-Cxi, kaj Ton-Sxin-Cxi estas tri toksoj kaj ili estas la plej malbona aferoj. Pri tiuj, tri aferoj, "Avido", "Deziremo" kaj "Malsagxeco", oni avertas aparte. Ankaux vi neniam koleru.
- Do, ankaux frato, ne koleru.
- Kio?
- Estas malbona afero, la kolerado, cxu ne? Tio estas unu el tri toksoj.
- Sed tio estas unu el homaj propraj malsagxecoj. Malgraux konscio oni ne povas cxesi.
- Do, ankaux mi malgxojas kaj ploras, kvankam mi komprenas la logikon.
（沙石集より）
昔、大変厳格でお坊さんがいた。彼は学問には大変詳しかったのだが、弟子たちはいつも何かで怒られるのではないかと恐れていた。飯が早いだの遅すぎるだののことでさえ弟子たちを強く叱るのだった。
ある日、そのお坊さんの妹の子どもが亡くなってしまったのだが、彼は葬式にも参列しなかった。弟子たちは、ひそひそと冷たいお方だななどと話し合った。
- なんで葬式に出なかったかだと？ 「諸行無常」という大事な教えをお前等は知らないのか？ 人は必ず死ぬものだ。悲しむべきことなどではない！ もっと勉強しないか、ばか者！
- お前たちは私に見舞に行けというのか？ 私が非情な坊主だと？
- いえ、いえ、いえ、そのようには申してません。ただ妹さんがおかわいそうだと。
- それがもうだめだというのだ。お前も妹もこの世の道理というものがまだわかっていないのだ、それがワシはなさけない。ばか者、妹も馬鹿だ。何度も何度も言って聞かせているのに、わかってない。それがワシの妹だと思うと余計に腹が立つ。仕方ない、もう一度言って聞かせてやる。
- こら、いつまで泣いているんだ。
- あぁ、お兄さん来てくださったのね。だって…私の坊は死んじゃったのよ、あーん。
- ワシの妹だというのにお前は馬鹿女だ。諸行無常というのを知らんのか。人はいつか死ぬんだ、知ってるだろうが。それが世の道理というものだ。道理がわかれば、悲しむことなど何もない。何のための学問だ？ もう泣くな、悲しんだりするな。だからお前は馬鹿だというんだ。
- うぅぅ、よくわかりました……泣くのやめるわ。でも、怒るのはどうなの？
- 怒りだと？ おまえはそんな基本的なことも知らんのか。仏教では怒りというのは「とん・じん・ち」の一つで、この「とん・じん・ち」は三毒というて一番良くないことだぞ。欲張ること・腹を立てること・愚痴を言うこと、これらは戒められているのだ。お前も腹を立てたりするんじゃないぞ。
- じゃあ、お兄さんも怒らないでくださいよ。
- あ？
- 悪いことなんでしょ、怒るのは。三毒の一つなんでしょ。
- しかしそれは、人間本来のおろかさの一つだ。わかっていてもやめられないものだ。
- じゃあ、私もわかっているけど悲しんだり泣いたりするわ。
