実利・実用に役立つだけの、そんなエスペラントとは縁を切る！
人種・民族間の憎悪対立と殺戮（ポグロム）とを実体験してきたザメンホフにとって、ブーローニュ宣言は自分のすべてを虚しくするものであっただろう。
ザメンホフは、ただ共通語として通訳できるというだけのエスペラント観に激しい憤りを持って演説する。エスペラントはそういうものではなくて、人間同士の心を通わせて平和を実現するために作ったものであって、そういう思想が内在しているのだ、と。
| ⋯私は、ポーランドからやってきました。そこでは、現在、何百万という人々が自由のため、最も基本的な人間の自由のため、人間の権利のために困難な闘いを続けています。⋯ | Mi venas el (Pol?)lando, kie nun multaj milionoj da homoj malfacile batalas por libereco, por la plej elementa homa libereco, por la rajtoj de homo. |
| ⋯ 毎日のようにたくさんの人命が政治的争いの中で失われていますが、人種間の争いで殺される人の数はもっと多い。⋯ | Cxiutage estingigxis tie multe da homaj vivoj per batalado politika, sed multe pli da homaj vivoj estingigxas tie cxiutage per batalado intergenta. |
| ⋯エスペランチストのあなた方には、諸民族を隔てる壁、私たちが打ち破ろうとしているその壁は、いまもなお恐ろしく高く厚いということだけを、申し上げたいと思います。⋯ | al vi kiel al Esperantistoj mi volas nur diri, ke terure altaj kaj dikaj estas ankoraux la interpopolaj muroj, kontraux kiuj ni batalas. |
| ⋯いまやはっきりわかったのは、邪悪な犯罪人たちの一団が元凶だということです。 | Oni scias nun tute klare, ke kulpa estas aro da abomenindaj krimuloj, |
| 彼らは、さまざまな恥ずべき手段を用い、嘘や中傷をばらまいて、各人種の間に恐ろしい憎悪をかき立てているのです。 | kiuj per diversaj kaj plej malnoblaj rimedoj, per amase dismetataj mensogoj kaj kalumnioj arte kreas teruran malamon inter unuj gentoj kaj aliaj. |
| しかし、もし各民族が互いによく知り合っているならば、もし彼らが互いに自由に交流し、どんな民族に属する人もみんな同じ人間だということを理解しているならば、他民族の文学が恐ろしい犯罪を勧めているのではなく、自分たちの文学と同様の倫理と思想を述べているとわかっているならば、どんなにひどい嘘や中傷も、これほど恐ろしい結果をもたらすことがあるでしょうか。 | Sed cxu la plej grandaj mensogoj kaj kalumnioj povus doni tiajn terurajn fruktojn, se la gentoj sin reciproke bone konus, se inter ili ne starus altaj kaj dikaj muroj, kiuj malpermesas al ili libere komunikigxadi inter si kaj vidi, ke la membroj de aliaj gentoj estas tute tiaj samaj homoj, kiel la membroj de nia gento, ke ilia literaturo ne predikas iajn terurajn krimojn, sed havas tiun saman etikon kaj tiujn samajn idealojn kiel nia? |
| 諸民族を隔てているこの壁は、絶対に打ち破らなければなりません。各民族は、中立の基盤に立って会合・交流ができなければなりません。そのときはじめて、各地で起こっているこの残虐行為もやむのです。 | Rompu, rompu la murojn inter la popoloj, doni al ili la eblon, libere konatigxi kaj komunikigxi sur neuxtrala fundamento, kaj nur tiam povos malaperi tiaj bestajxoj, kiujn ni nun vidas en diversaj lokoj! |
| 一部の人たちが思っているほどに私たちは素朴ではありません。 | Ni ne estas tiel naivaj, kiel pensas pri ni kelkaj personoj; |
| こういう中立の基盤が人間を天使に変えるなどとは思いません。 | ni ne kredas, ke neuxtrala fundamento faros el la homoj angxelojn; |
| 悪人は依然として悪人のままだということを良く知っています。 | ni scias tre bone, ke la homoj malbonaj ankaux poste restos malbonaj; |
| しかし、このような残虐行為と犯罪の原因は真の悪意ではなく相互理解の欠如と故意による押し付け合いにあると考えますから、中立の基盤に立って交流と会合を進めればすくなくともかなりの部分は除去できると信じているのです。 | sed ni kredas, ke komunikigxado kaj konatigxado sur neuxtrala fundamento forigos almenaux la grandan amason de tiuj bestajxoj kaj krimoj, kiuj estas kauxzataj ne de malbona volo, sed simple de sinnekonado kaj de devigata sinaltrudado. |
| げんざい世界各地で人種間の争いが激化しています。わたしたちエスペランチストは、なおいっそうの努力をしなければなりません。 | Nun, kiam en diversaj lokoj de la mondo la batalado inter la gentoj farigxis tiel kruela, ni, Esperantistoj, devas labori pli energie ol iam. |
| しかし、私たちの努力が実を結ぶためには、まずエスペラントの内在思想についてじゅうぶん理解しなければなりません。 | Sed por ke nia laborado estu fruktoporta, ni devas antaux cxio bone klarigi al ni la internan ideon de la Esperantismo. |
| ⋯〔ブーローニュ宣言の定義に従えば〕したがって、エスペランチストとは、エスペラントによって人類の統一を夢見る人ばかりではありません。金儲けや気晴らしや、はなはだしくは人間憎悪の恥ずべき目的に使う人も、エスペランチストということになります。⋯ | Esperantisto sekve estas ne sole tiu persono, kiu uzas Esperanton sole kaj ekskluzive por celoj praktikaj; Esperantisto ankaux estas persono, kiu uzas Esperanton, por gajni per gxi monon; Esperantisto estas persono, kiu uzas Esperanton nur por amuzigxadi; Esperantisto fine estas ecx tiu persono, kiu uzas Esperanton por celoj plej malbonaj kaj malamaj. |
| エスペラントのためにたたかっている私たちは、世間一般が役に立つからという理由だけでエスペラントを認め使っていることを、自由意志によって許しています。 | Se ni, batalantoj por Esperanto, propravole donis al la vasta mondo plenan rajton rigardi Esperanton nur de gxia flanko praktika kaj uzadi gxin nur por nia utilo, |
| しかし、だからと言って、エスペラントは実用に役立つにすぎないと、みんなが思わなければならないという主張は成り立ちません。 | tio cxi kompreneble al neniu donas la rajton postuli, ke ni cxiuj vidu en Esperanto nur aferon praktikan. |
| 不幸にして、最近エスペランチストの中に「エスペラントは言語にすぎない。たとえ私的な話の中でも、エスペラントを何かの思想と結びつけるのは避けたほうが良い。さもないと、人々はエスペランチストがみんなこういう思想を持っていると思い、こういう思想を持たない人々を不愉快にさせるからだ」と言う人たちがいます。 | Bedauxrinde en la lasta tempo inter la Esperantistoj aperis tiaj vocxoj, kiuj diras: "Esperanto estas nur lingvo; evitu ligi ecx tute private la Esperantismon kun ia ideo, cxar alie oni pensos ke ni cxiuj havas tiun ideon, kaj ni malplacxos al diversaj personoj, kiuj ne amas tiun ideon!" |
| なんということを言うのでしょうか！ | Ho kiaj vortoj! |
| エスペラントを実用のために使いたいという人々の機嫌をそこねるといけないからと心配するあまり、エスペラント運動の最も重要で最も神聖な部分、エスペラント運動の主要な目的であり、エスペラントのためにたたかう人々につねに導きの星であったあの思想を、私たちの心から引きちぎらなければならないと言うのです！ | El la timo, ke ni eble ne placxos al tiuj personoj, kiuj mem volas uzi Esperanton nur por aferoj praktikaj por ili, ni devas cxiuj elsxiri el nia koro tiun parton de la Esperantismo, kiu estas la plej grava, la plej sankta, tiun ideon, kiu estis la cxefa celo de la afero de Esperanto, kiu estis la stelo, kiu cxiam gvidadis cxiujn batalantojn por Esperanto! |
| そんなことがあってはなりません。決して！ | Ho, ne, ne, neniam! |
| 激しい抗議をこめて、私たちはそういう要求を斥けます。 | Kun energia protesto ni forjxetas tiun cxi postulon. |
| もしもエスペラントの最初の戦士である私たちが、その活動の中であらゆる理想主義的な側面を捨てなければならないとしたら、私たちは憤然として、エスペラントのためにいままで書いたものをすべて引き裂き焼き払い、私たちの全人生の仕事と犠牲を悲しみをもって抹殺し、胸に着けている緑の星のバッジを投げ捨て、嫌悪の情をこめて大声で叫ぶことでしょう。 | Se nin, la unuajn batalantojn por Esperanto, oni devigos, ke ni evitu en nia agado cxion idean, ni indigne dissxiros kaj bruligos cxion, kion ni skribis por Esperanto, ni neniigos kun doloro la laborojn kaj oferojn de nia tuta vivo, ni forjxetos malproksimen la verdan stelon, kiu sidas sur nia brusto, kaj ni ekkrios kun abomeno: |
| 「商売や実用に役立つだけの、そんなエスペラントとは、縁を切る！」。⋯ | Kun tia Esperanto, kiu devas servi ekskluzive nur al celoj de komerco kaj praktika utileco, ni volas havi nenion komunan! |
| それで、私たちがエスペラントの仕事にはげんでいるのも、実利を思うからではなく、国際語に内在する神聖で偉大な重要な思想を思うからだと、私たちははっきりと意識しているのです。 | ni cxiuj konscias tre bone, ke al laborado por Esperanto instigas nin ne la penso pri praktika utileco, sed nur la penso pri la sankta, granda kaj grava ideo, kiun lingvo internacia en si enhavas. |
| この思想とは、あなた方もよくご存知のように、すべての民族の間の同胞愛と正義の実現です。 | Tiu cxi ideo --- vi cxiuj sentas gxin tre bone --- estas frateco kaj justeco inter cxiuj popoloj. |
| この思想は、誕生の最初の瞬間から現在に至るまで、エスペラントとつねにともにありました。 | Tiu cxi ideo akompanadis Esperantismon de la unua momento de gxia naskigxo gxis la nuna tempo. |
| それなのに、エスペラントは「コトバにすぎない」などと言う人たちが、どうして私たちの仲間に加わったのでしょうか。 | Kial do aligxis al ni la personoj, kiuj vidas en Esperanto "nur lingvon"? |
| 私は自ら進んで人生の最良の歳月を苦難と犠牲の中に過ごし、しかもエスペラントの創始者としての権利をいっさい放棄しました。それは実利のためだったのでしょうか。 | Se mi, la tutan pli bonan parton de mia vivo memvole pasigis en grandaj suferoj kaj oferoj kaj ne rezervis por mi ecx ian rajton de auxtoreco --- cxu mi faris tion cxi pro ia praktika utileco? |
| 初期のエスペランチストたちはしじゅう馬鹿にされてもじっと耐え忍び、大きな犠牲もいといませんでした。 | Se la unuaj Esperantistoj pacience elmetadis sin ne sole al konstanta mokado, sed ecx al grandaj oferoj, |
| 彼らがエスペラントを愛したのは、エスペラントが人々のからだを結びつけるからでなく、人々のあたまを結びつけるからでもなく、人々の心を結びつけるからなのでした。 | cxiuj sxatis Esperanton ne tial, ke gxi alproksimigas reciproke la korpojn de la homoj, ecx ne tial, ke gxi alproksimigas la cerbojn de la homoj, sed nur tial, ke gxi alproksimigas iliajn korojn. |
| あなた方は、ブーローニュ・シュル・メール大会のあの感動的雰囲気をよくご記憶のことでしょう。⋯ | Vi memoras, kiel forte ni cxiuj estis entuziasmigitaj en Bulonjo cxe l' Maro. |
| ⋯良くご存知と思いますが、私たちを感動させたのは、催しごとや話が通じることやエスペラントが実際に役立つことではなくて、私たちが心に抱くエスペラント運動のあの内在的な思想なのです。 | Ne, vi cxiuj sentas tre bone, ke nin entuziasmigis ne la amuzoj per si mem, ne la reciproka sinkomprenado per si mem, ne la praktika utileco, kiun Esperanto montris, sed la interna ideo de la Esperantismo, kiun ni cxiuj sentis en nia koro. |
| 私たちは、諸民族を隔てる壁が崩れ始めたと感じました。 | Ni sentis, ke komencigxas la falado de la muroj inter la popoloj, |
| 人間はみな同胞だという精神を感じとったのです。 | ni sentis la spiriton de cxiuhoma frateco. |
| エスペラントの同志の皆さん！ | Jes, miaj karaj kunlaborantoj! |
| 無関心な世間は、エスペラントは実利の問題に過ぎないと思うかもしれません。 | Por la indiferenta mondo Esperanto povas esti nur afero de praktika utileco. |
| エスペラントを使ったり、そのために働いている人たちは、誰でもエスペランチストです。 | Cxiu, kiu uzas Esperanton aux laboras por gxi, estas Esperantisto, |
| また、すべてのエスペランチストは、「エスペラントはコトバにすぎず、航海信号よりましだけれど似たようなもので、単なる冷ややかな国際通信手段だ」とみなしても、まったくさしつかえありません。 | kaj cxiu Esperantisto havas plenan rajton vidi en Esperanto nur lingvon simplan, malvarman internacian komprenigxilon, similan al la mara signaro, kvankam pli perfektan. |
| ただし、そういうエスペランチストは、私たちの大会にやって来る事はないし、やって来たにしても様子を見たり実用するためか、それとも純粋な言語的・学術的問題の討議を目的とするばかりで、私たちの喜びや感動には加わらず、素朴で幼稚な連中だと思うだけでしょう。 | Tiaj Esperantistoj kredeble ne venas al niaj kongresoj aux venos al ili nur por celoj esploraj, praktikaj aux por malvarma diskutado pri demandoj pure lingvaj, pure akademiaj, kaj ili ne partoprenos en nia gxojo kaj entuziasmo, kiu eble sxajnos al ili naiva kaj infana. |
| しかし、あたまではなくこころによって、私たちの運動に加わっているエスペランチストたちは、何よりもまずエスペラントの内在思想をつねに肌に感じて愛しています。 | Sed tiuj Esperantistoj, kiuj apartenas al nia afero ne per sia kapo, sed per sia koro, tiuj cxiam sentos kaj sxatos en Esperanto antaux cxio gxian internan ideon; |
| 世間が馬鹿にして空想家だと呼ぼうと、民族排外主義者たちがそういう思想は犯罪だと非難しようとも、びくともしません。空想家と呼ばれることを、誇りと思うことでしょう。 | ili ne timos, ke la mondo moke nomas ilin utopiistoj, kaj la naciaj sxovinistoj ecx atakos ilian idealon kvazaux krimon; ili estos fieraj pri tiu nomo de utopiistoj. |
| エスペラントの大会が会を重ねるごとに、エスペラント主義の内在思想に対する愛情はますます強まり、私たちの毎年の大会は人類と人類同胞愛のための恒例の祭典となるのであります。 | Cxiu nia nova kongreso fortikigos en ili la amon al la interna ideo de la Esperantismo, kaj iom post iom niaj cxiujaraj kongresoj farigxos konstanta festo de la homaro kaj de homa frateco. |
