日本の書き言葉といえば、結局漢文ということか。日本語は（も）方言による訛りが強くて、漢字による文語がなければ、言い換えるとローマ字表記しかなければ、言語障壁によって非常な多民族な列島になっていたのではなかろうか。
例えば東北諸語の表記のためには、標準ローマ字にさまざなまヒゲや帽子をつけ、二文字の合字とかも必要かもしれない。
逆に東西ヨーロッパがラテン文字・キリル文字ではなく漢字を用いていたら、国家はもっと少なくてすんだかもしれない。
ただし、表意文字は新しい事物の発見に対して新しい文字か新しい文字の組み合わせを必要とするだろうから、自然科学の進展にはブレーキになったかもしれないね。
La japana literatura lingvo estas la Ĉina skrib-lingvo (per la hanaj literoj). Se la japana ne havis han-literan skriblingvon kaj havas nur la latinajn literojn, la japana insularo estus tre multgenta, ĉar la provincaj lingvoj kaj akĉentoj estas tro diversaj.
Kaj krome oni bezonas aldoni ĉapelojn, barbojn kaj harojn al literoj, kaj oni bezonus kunigi du literojn en unu literon por skribi la nord-orientajn dialektojn.
Male, se eŭropo havus nur han-literojn anstataŭ la latinan literon aŭ la cirilan, la kvanto de ŝtatoj estus malpli multa.
Sed en ideogramismo, nova eltrovo kaj invento postulas novan literon aŭ novan kombinaĵon de literoj, tial la sistemo bremsus la evoluadon de natur-scienco.
