laŭ http://先読みトリビア.com/2014/1109/mutukisiwasu/
Monato(j): Cuki (Tsuki / Dzuki) (la nomoj estas origine laŭ luna kalendaro)
Eo | Jp | Jp | klarigoj |
Januaro | Mucuki | 睦月(むつき)/1月 | Interligiĝa monato. Je jarkomenco intimaj homoj kolektiĝas kaj kunligiĝas inter si. |
Rebruaro | Kisaragi | 如月(きさらぎ)/2月 | Monato en kiu homo surmetas vestaĵojn plurajn. Vestiĝi (=ki) kaj plue (=sara) vestaĝi (=gi) pro malvarmeco. (aliaj klarigoj trvoĝas). Kaj la hanlitero (kanĵi) "如月" estas unu el ĉina nomo de februaro. |
Marto | Jajoi | 弥生(やよい)/3月 | Pli vigle kreskas (plantoj). |
Aprilo | U-dzuki | 卯月(うづき)/4月 | Monato, en kiu "U" (Deutzia crenata) floras. aŭ Monato, en kiu oni plantas rizojn. |
Majo | Sa-cuki | 皐月(さつき)/5月 | Monato, en kiu oni plantas rizon al kampo. "Sa" signifas "planti rizon al kampo". |
Junio | Mina-dzuki | 水無月(みなづき)/6月 | Monato sen akvo (laŭ litere), aŭ "akva monato". |
Julio | Humi-cuki aŭ Hu-dzuki | 文月(ふみつき)/7月 | Literatura Monato aŭ leter-monato. Monato, en kiu en la 7a tago oni versas. |
Aŭgusto | Ha-dzuki | 葉月(はづき)/8月 | Folia monato. En antikva aŭgusto estas aŭtuno, kaj tiam arboj faligas la foliojn. |
Septembro | Naga-cuki | 長月(ながつき)/9月 | (Nokt-) Long(iĝant)a monato. |
Oktobro | Kan'na-dzuki | 神無月(かんなづき)/10月 | Sen-dia monato. Japana diaro tute kolektiĝas ĉe IZUMO (en la nuna gubernio Ŝimane) por kunsido, do dioj ne estas. (En IZUMO oni nomas oktobron kiel "diaro-estanta monato". |
Novembro | Ŝimo-cuki | 霜月(しもつき)/11月 | Prujna monato |
Decembro | Ŝiŭasu | 師走(しわす)/12月 | Monato, en kiu bonzoj (pastroj aŭ estroj) estas tro okupitaj, ke ili kuras por jarfinaj laboroj aŭ ceremonioj. |
この説明(冒頭リンク先)で面白いのは、これらの月の名前に序数の概念がないことと、序数でないのに、はじめと終わりだけはあるということだ。なぜに睦月が始めになるのか。冬至が関係しているのか、睦月の一日は必ず冬至の元旦であったのか、ネットでざっと探しただけではわからなかった。まあ、序数→数直線だと、循環と相性が悪いだろうとは思う。
日本語だと「序数+月」なので「Sep.」とあって、「7月」という誤りは発生しない。それじゃあ、西洋の暦では、序数概念が乱れながら混じっているけど、欧米の言語使用者は、脳内で月と序数とがどの程度リンクして月の名を使っているのだろうか。欧米人でもちゃんと 2016-08-25 (順番はいろいろあるが)と自分で書く習慣がある。日本の漢字に音ト訓があるように、ガイジンも「8」は「エイト」と「オーガスト」という二通りの読みを習って身に着けているのだろうか。しかし、「9」を「ナイン」と「七(セプテンバ)」、10を「テン」と「八(オクト)」と読むと、「わかっていてもイライラ」しないのだろうか。
曜日も日本では序数の概念はないが、「現代の中国語では、日曜日を星期日、月曜日を星期一、火曜日を星期二、…土曜日を星期六と呼んでいる。昔は七曜の名を冠して呼んでいた(その呼び名は中国に起こり、日本や朝鮮などに伝えられた)が、現代の中国語ではこれを使わない。」(Wikipedia の「曜日」より)