核兵器禁止条約のエスペラント訳とか

核兵器禁止条約の英文は Treaty on the prohibition of Nuclear Weapons である。
エスペラント版のウィキペディアによると、Traktato pri abolo de nukleaj armiloj である。
結論を書いておくと、僕はこの abolo という訳は、今日のところは違和感がある。単純に、Malpermeso が良いと思う。

prohibition

英語-エスペラント辞典(Comprehensive English- Esperanto DIctionary / Peter Benson, 1995)によれば、prohibiton は malpermeso; malebligo; (law), prohibicio である。


一方 abolo はどうかというと、PIVによれば、

abol/i ⚖ (tr) Per oficiala akto nuligi aŭ forigi aranĝon aŭ kutimon: sklaveco estis abolita en Usono nur en 1865.
abolo. Ago de instanco, kiu abolas: voĉdoni la abolon de la mortopuno.
abolismo. Doktrino k movado de tiuj, kiuj kontraŭstaras leĝ(ar)on. ☞ abrogi.

とある。なるほど、per oficiala akto という部分は条約による「禁止」にふさわしいような気もする。しかし、核兵器にかかわる保持や配備、使用、勧誘などあれこれを禁止するのだから、それは、arangxo とか kutimo とかではないと思うのだ。

ちなみに、化学兵器禁止条約(Konvencio pri Kemiaj Armiloj)の解説には次のようにウィキペディアは書いている。

malpermesas la evoluon, produkton, posedon, pludonon kaj uzon de kemiaj armiloj.

https://eo.wikipedia.org/wiki/Konvencio_pri_Kemiaj_Armiloj


なお、核兵器廃絶という場合は aboli; abolicii; nuligi という単語が用いられている。nuligi が多いような気がするけど、個人的には nuligi というと、「取り消す」感が強いような気がするので、僕は nuligi ではない語として aboli を使うことが多かった。なお、elimini という語が使われている場合もあるみたいだ。
こう書きながら、nuligi は核兵器の存在をゼロにしていくということなので、nuligi もいいかもしれないと感じている。

prohibicio

それでは、prohibicio という訳ではどうだろうか。先の英-エス辞典では、(law) と但し書きがついている。
PIVでは次のようになっている。

prohibici/o. Leĝa aŭ dekreta malpermeso importi aŭ eksporti tiujn aŭ aliajn varojn, fari tiun aŭ alian komercon aŭ industrion (speciale tiujn de la alkoholaĵoj).

prohibi だと、prohib/i (tr) = malpermesi. とのみある。


そういうわけで、abolo ではなく malpermesi が良いと思っている。

konvencio

ところで、ウィキペディアの記事では、La konvencio estis subskribita la 7-an de julio 2017 kaj ekvalidis la 22-an de januaro 2021... とある。Konvencio って耳目の記憶にはあるけど、意味をはっきり追求した覚えがない。日本語では、コンベンションといえば、集会とかシンポジウムの集まりとかいう意味で、「コンベンションホール」という施設もある。
英語で convention というと meeting だという。

a large formal meeting of people who do a particular job or have a similar interest, or a large meeting for a political party:

https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/convention

エスペラントでは、国家間の合意という意味か。そもそも、konvencio と コンベンション とは違う単語なのだろうか。まあ、英語とエスペラントの単語とが一対一でなければならない理由はない。

konvencio

  1. Tio, kio estas starigita per esprimita aŭ neesprimita konsento inter la homoj: sociaj konvencioj (➞ konveneco); teatraj konvencioj; ili baras al si la sanan naturon per sensencaj konvencioj Z; konvencia valoro de la papermono; konvencia alfabeto, ĵargono. ☞ kondiĉo.
  2. ⚖ Nomo de diversaj interkonsentoj faritaj inter ŝtatoj aŭ en la kadro de interŝtataj organizoj, precipe pri praktikaj aŭ teknikaj aferoj: konvencio gardanta la aŭtorajn rajtojn; la poŝta konvencio de Berno. ☞ interkonsento, traktato.
  3. Usona kunveno de parti-delegitoj, por elekti kandidaton al la regna prezidanteco.